
เอชไอวีและเอดส์ เป็นคำที่มักได้ยินควบคู่กันในสังคม แต่หลายคนอาจยังสับสนว่าทั้งสองคำนี้แตกต่างกันอย่างไร บทความนี้จะอธิบายถึงความแตกต่างที่สำคัญระหว่างเอชไอวีและเอดส์ ตั้งแต่นิยาม สาเหตุ กระบวนการเกิดโรค ไปจนถึงวิธีการรักษาและการป้องกัน
เอชไอวีและเอดส์ คืออะไร ?
เอชไอวี (HIV) เอชไอวี ย่อมาจาก Human Immunodeficiency Virus หรือ ไวรัสภูมิคุ้มกันบกพร่องในมนุษย์ เป็นไวรัสชนิดหนึ่งที่เข้าไปทำลายระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย โดยเฉพาะเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิด CD4 T cells ซึ่งมีหน้าที่สำคัญในการต่อสู้กับเชื้อโรคต่างๆ
เอดส์ (AIDS) เอดส์ ย่อมาจาก Acquired Immune Deficiency Syndrome หรือ กลุ่มอาการภูมิคุ้มกันบกพร่อง เป็นระยะสุดท้ายของการติดเชื้อเอชไอวี เกิดขึ้นเมื่อระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายถูกทำลายจนอ่อนแอมาก ทำให้ร่างกายไม่สามารถต่อสู้กับเชื้อโรคฉวยโอกาสและมะเร็งบางชนิดได้
กระบวนการเกิดโรค
การติดเชื้อเอชไอวี
- เมื่อไวรัสเอชไอวีเข้าสู่ร่างกาย มันจะเข้าไปยึดเกาะและทำลายเซลล์ CD4 T cells
- ในระยะแรก ผู้ติดเชื้ออาจมีอาการคล้ายไข้หวัดใหญ่ แต่หลังจากนั้นอาจไม่แสดงอาการใดๆ เป็นเวลาหลายปี
- ไวรัสจะทำลายระบบภูมิคุ้มกันอย่างช้าๆ แต่ต่อเนื่อง
การพัฒนาไปสู่โรคเอดส์
- เมื่อระบบภูมิคุ้มกันถูกทำลายมากขึ้น จำนวน CD4 T cells จะลดลงเรื่อยๆ
- เมื่อจำนวน CD4 T cells ต่ำกว่า 200 เซลล์ต่อลูกบาศก์มิลลิเมตรของเลือด หรือผู้ป่วยเริ่มมีอาการของโรคฉวยโอกาส จะถือว่าเข้าสู่ระยะเอดส์
- ผู้ป่วยเอดส์จะเจ็บป่วยบ่อยและรุนแรงจากโรคติดเชื้อฉวยโอกาสหรือมะเร็งบางชนิด
อาการของเอชไอวีและเอดส์
อาการของผู้ติดเชื้อเอชไอวี
- ระยะแรก: อาจมีไข้ เจ็บคอ ปวดเมื่อยตามตัว ต่อมน้ำเหลืองโต คล้ายอาการไข้หวัดใหญ่
- ระยะไม่แสดงอาการ: ผู้ติดเชื้ออาจไม่มีอาการใดๆ เป็นเวลาหลายปี แต่ยังสามารถแพร่เชื้อได้
- ระยะมีอาการ: เริ่มมีอาการเจ็บป่วยบ่อยขึ้น น้ำหนักลด มีไข้เรื้อรัง ท้องเสียเรื้อรัง
อาการของผู้ป่วยเอดส์
- มีอาการรุนแรงจากโรคติดเชื้อฉวยโอกาส เช่น วัณโรค ปอดอักเสบ เยื่อหุ้มสมองอักเสบ
- เกิดมะเร็งบางชนิด เช่น มะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งปากมดลูก
- น้ำหนักลดอย่างรวดเร็ว อ่อนเพลียมาก
การวินิจฉัย
- การติดเชื้อเอชไอวีวินิจฉัยได้โดยการตรวจเลือดหาแอนติบอดีต่อเชื้อเอชไอวี หรือตรวจหาตัวไวรัสโดยตรง
- การวินิจฉัยว่าเป็นเอดส์ จะพิจารณาจากจำนวน CD4 T cells และการเกิดโรคฉวยโอกาส
การรักษา
การรักษาผู้ติดเชื้อเอชไอวี
- ใช้ยาต้านไวรัสเอชไอวี (Antiretroviral Therapy – ART) เพื่อยับยั้งการเพิ่มจำนวนของไวรัส
- การรักษาแต่เนิ่นๆ และสม่ำเสมอช่วยให้ผู้ติดเชื้อมีอายุยืนยาวและมีคุณภาพชีวิตที่ดี
- ปัจจุบัน ผู้ติดเชื้อที่ได้รับการรักษาอย่างมีประสิทธิภาพสามารถมีปริมาณไวรัสต่ำจนตรวจไม่พบ (Undetectable = Untransmittable)
การรักษาผู้ป่วยเอดส์
- ใช้ยาต้านไวรัสเอชไอวีร่วมกับการรักษาโรคติดเชื้อฉวยโอกาสที่เกิดขึ้น
- การฟื้นฟูระบบภูมิคุ้มกัน อาจต้องใช้เวลาและการดูแลอย่างใกล้ชิด
การป้องกัน

- การใช้ถุงยางอนามัยอย่างถูกวิธีทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์
- การใช้เข็มฉีดยาที่สะอาดและไม่ใช้ร่วมกับผู้อื่น
- การป้องกันการติดเชื้อจากแม่สู่ลูกโดยการให้ยาต้านไวรัสแก่แม่ที่ติดเชื้อ
- การใช้ยา PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis) สำหรับผู้ที่มีความเสี่ยงสูง
- การใช้ยา PEP (Post-Exposure Prophylaxis) หลังสัมผัสเชื้อภายใน 72 ชั่วโมง
ผลกระทบทางสังคมและจิตใจ
- ผู้ติดเชื้อเอชไอวีและผู้ป่วยเอดส์มักเผชิญกับการตีตราและการเลือกปฏิบัติในสังคม
- การให้ความรู้ที่ถูกต้องแก่สังคมเป็นสิ่งสำคัญในการลดอคติและส่งเสริมการอยู่ร่วมกัน
- การสนับสนุนทางจิตใจและสังคมมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อคุณภาพชีวิตของผู้ติดเชื้อและผู้ป่วย
สรุป ความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับความแตกต่างระหว่างเอชไอวีและเอดส์มีความสำคัญอย่างยิ่ง ไม่เพียงแต่ในแง่ของการรักษาและป้องกัน แต่ยังรวมถึงการสร้างความเข้าใจในสังคม การติดเชื้อเอชไอวีไม่ใช่การตัดสินชะตาชีวิต ด้วยการรักษาที่ก้าวหน้าในปัจจุบัน ผู้ติดเชื้อสามารถมีชีวิตที่ยืนยาวและมีคุณภาพ การให้ความรู้ การตรวจหาเชื้อแต่เนิ่นๆ และการเข้าถึงการรักษาที่มีประสิทธิภาพ จะช่วยลดการแพร่ระบาดและปรับปรุงคุณภาพชีวิตของผู้ที่อยู่ร่วมกับเชื้อเอชไอวีได้อย่างมีนัยสำคัญ
อ้างอิง
- องค์การอนามัยโลก. (2023). เอชไอวี/เอดส์. สืบค้นจาก https://www.who.int/health-topics/hiv-aids
- สถาบันโรคภูมิแพ้และโรคติดเชื้อแห่งชาติ (NIAID). (2023). เอชไอวี/เอดส์. สืบค้นจาก https://www.niaid.nih.gov/diseases-conditions/hivaids
- ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรค (CDC). (2023). เกี่ยวกับเอชไอวี. สืบค้นจาก https://www.cdc.gov/hiv/basics/whatishiv.html
- กระทรวงสาธารณสุขและบริการมนุษย์ของสหรัฐอเมริกา. (2023). การทดสอบเอชไอวี. สืบค้นจาก https://hivinfo.nih.gov/understanding-hiv/fact-sheets/hiv-testing
- ยูเอ็นเอดส์. (2023). การรักษา. สืบค้นจาก https://www.unaids.org/en/topic/treatment