เพศสัมพันธ์ ที่ปลอดภัย – วิธีลดความเสี่ยงต่อโรคติดต่อ

เพศสัมพันธ์ เป็นส่วนหนึ่งของชีวิตที่มีความสำคัญต่อสุขภาพจิตและร่างกาย อย่างไรก็ตาม การมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ปลอดภัยอาจนำไปสู่โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ (STIs) ซึ่งสามารถส่งผลกระทบต่อสุขภาพได้ การตระหนักถึงความเสี่ยงและเรียนรู้วิธีป้องกัน เป็นสิ่งสำคัญเพื่อให้มีชีวิตทางเพศที่ปลอดภัยและมีสุขภาพดี บทความนี้ จะอธิบายถึงวิธีลดความเสี่ยงจากโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ผ่านการใช้ถุงยางอนามัย การตรวจสุขภาพทางเพศ และพฤติกรรมทางเพศที่ปลอดภัย

เพศสัมพันธ์ ที่ปลอดภัย เชื่อมโยงกับโรคติดต่อทางเพศอย่างไร?

เพศสัมพันธ์ที่ปลอดภัยเป็นแนวทางที่ช่วยลดความเสี่ยง ในการแพร่เชื้อโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ (STIs) รวมถึงการติดเชื้อเอชไอวี และโรคทางเพศสัมพันธ์อื่นๆ การป้องกันอย่างถูกต้อง ไม่เพียงช่วยลดโอกาสของการติดเชื้อ แต่ยังช่วยส่งเสริมสุขภาพทางเพศที่ดี และลดภาระทางการแพทย์ที่อาจเกิดขึ้นจากการรักษาโรคที่เกี่ยวข้อง

โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ที่พบบ่อย

โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ (Sexually Transmitted Infections – STIs) เป็นโรคที่สามารถแพร่กระจายผ่านการมีเพศสัมพันธ์ทางช่องคลอด ทวารหนัก และทางปาก ตัวอย่างของโรคที่พบบ่อย ได้แก่:

• เอชไอวี (HIV): ไวรัสที่ทำให้ภูมิคุ้มกันอ่อนแอลงและนำไปสู่โรคเอดส์
• หนองในแท้และหนองในเทียม: ทำให้เกิดอาการปัสสาวะแสบขัดและตกขาวผิดปกติ
• ซิฟิลิส: อาจทำให้เกิดแผลที่อวัยวะเพศและมีผลกระทบต่อระบบประสาทหากไม่ได้รับการรักษา
• เริมที่อวัยวะเพศ: เกิดจากไวรัส HSV ทำให้เกิดแผลและตุ่มน้ำ
• HPV และมะเร็งปากมดลูก: ไวรัสที่สามารถนำไปสู่หูดที่อวัยวะเพศและมะเร็งบางชนิด
• ไวรัสตับอักเสบบีและซี: ติดเชื้อผ่านทางเลือดและของเหลวในร่างกาย ทำให้เกิดโรคตับ

วิธีการแพร่กระจายของโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์

วิธีป้องกันและลดความเสี่ยงของโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์

การใช้ถุงยางอนามัยอย่างถูกต้อง

“ถุงยางอนามัย” ถือเป็นหนึ่งในวิธีป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ที่มีประสิทธิภาพสูงสุด เมื่อใช้อย่างถูกวิธี นอกจากนั้นยังช่วยลดโอกาสการตั้งครรภ์โดยไม่พึงประสงค์ได้อีกด้วย อย่างไรก็ตาม หลายคนอาจไม่ได้ตระหนักถึงรายละเอียดปลีกย่อยในการเลือกใช้และขั้นตอนการสวมใส่ ซึ่งมีผลอย่างมากต่อประสิทธิภาพในการป้องกัน ต่อไปนี้คือหลักการสำคัญที่ควรทำความเข้าใจ

• เลือกขนาดที่เหมาะสม
  • เลือกถุงยางอนามัยให้พอดีกับขนาดอวัยวะเพศ
    • ถุงยางที่คับหรือหลวมเกินไป อาจฉีกขาดหรือลื่นหลุดได้ง่าย
  • ตรวจสอบสภาพและวันหมดอายุ
    • ก่อนใช้งานทุกครั้ง ควรดูที่ซองให้แน่ใจว่าไม่มีรอยฉีกขาดหรือหมดอายุ
• วิธีสวมและถอดถุงยางอนามัย
  • สวมถุงยางตั้งแต่ก่อนมีการสอดใส่
    • อย่ารอจนใกล้เสร็จกิจ เพราะของเหลว (น้ำหล่อลื่นตามธรรมชาติหรืออสุจิ) ที่ออกมาอาจมีเชื้อเอชไอวีหรือเชื้อโรคอื่น ๆ ได้
  • เว้นที่ว่างบริเวณปลายถุงยางเพื่อรองรับอสุจิ
    • บีบปลายถุงยางขณะสวม เพื่อลดโอกาสถุงยางแตก
  • รูดถุงยางลงให้สุดอวัยวะเพศ
    • เพื่อให้แนบสนิทและไม่หลวมจนหลุดง่าย
  • ใช้ครั้งเดียวแล้วทิ้ง
    • ห้ามนำถุงยางอนามัยกลับมาใช้ซ้ำ เพราะโอกาสฉีกขาดจะเพิ่มสูงมากและมีเชื้อสะสมอยู่
• ใช้สารหล่อลื่นที่เหมาะสม
  • เลือกสารหล่อลื่นแบบน้ำ (Water-based) หรือซิลิโคน (Silicone-based)
    • เพราะไม่ไปทำลายเนื้อยางของถุงยางอนามัย
  • หลีกเลี่ยงสารหล่อลื่นที่มีส่วนผสมของน้ำมัน
    • เช่น วาสลีน เบบี้ออยล์ หรือโลชั่นที่มีส่วนผสมของน้ำมัน เพราะจะทำให้ยางเปราะและขาดง่ายขึ้น

การฉีดวัคซีนป้องกันโรคติดต่อทาง เพศสัมพันธ์

• วัคซีน HPV: ป้องกันการติดเชื้อที่อาจนำไปสู่มะเร็งปากมดลูกและหูดที่อวัยวะเพศ
• วัคซีนไวรัสตับอักเสบบี: ป้องกันโรคตับอักเสบที่สามารถแพร่กระจายผ่านเพศสัมพันธ์

การใช้ยา PrEP และ PEP เพื่อป้องกันเอชไอวี

• PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis): ยาที่ช่วยป้องกันการติดเชื้อเอชไอวี ควรรับประทานก่อนมีความเสี่ยง
• PEP (Post-Exposure Prophylaxis): ยาที่ใช้ในกรณีฉุกเฉินหลังจากมีเพศสัมพันธ์ที่มีความเสี่ยงภายใน 72 ชั่วโมง

พฤติกรรมทางเพศที่ช่วยลดความเสี่ยงของ STIs

• การมีคู่นอนที่ปลอดภัย
  • การมีเพศสัมพันธ์กับคู่นอนคนเดียวที่ไม่มีโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ช่วยลดความเสี่ยง
  • การพูดคุยเกี่ยวกับสุขภาพทางเพศก่อนมีเพศสัมพันธ์ช่วยสร้างความมั่นใจและป้องกันโรค
• การหลีกเลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยง
  • หลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์แบบไม่ป้องกัน
  • หลีกเลี่ยงการใช้สารเสพติดก่อนมีเพศสัมพันธ์ เพราะอาจทำให้ขาดสติและมีพฤติกรรมที่เสี่ยงมากขึ้น

การปฏิบัติตัวหลังมี เพศสัมพันธ์ เพื่อลดความเสี่ยง

• การทำความสะอาดร่างกายและอวัยวะเพศหลังมีเพศสัมพันธ์
• การปัสสาวะหลังมีเพศสัมพันธ์ช่วยลดความเสี่ยงของการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ
• การล้างอวัยวะเพศด้วยน้ำอุ่นและสบู่ที่อ่อนโยน
• สังเกตสัญญาณของการติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์ที่ควรระวัง
  • อาการผิดปกติ เช่น คัน แสบ ปัสสาวะแสบขัด หรือมีตกขาวผิดปกติ
  • หากมีอาการเหล่านี้ควรไปพบแพทย์เพื่อรับการตรวจและรักษาทันที

อ่านบทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ

• ตรวจเอชไอวีง่ายขึ้นกับ Love2Test ก้าวสำคัญเพื่อยุติ HIV ในไทย
• HIV รักษาได้ แค่กินยา

กล่าวโดยสรุป เพศสัมพันธ์ ที่ปลอดภัยเป็นสิ่งสำคัญในการป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ และรักษาสุขภาพที่ดี การใช้ถุงยางอนามัย ตรวจสุขภาพทางเพศเป็นประจำ ฉีดวัคซีน และปฏิบัติตัวอย่างถูกต้องหลังมีเพศสัมพันธ์สามารถช่วยลดความเสี่ยงได้ นอกจากนี้ การมีพฤติกรรมทางเพศที่ปลอดภัย และการให้ความรู้เกี่ยวกับโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ยังเป็นกุญแจสำคัญในการสร้างสุขภาพทางเพศที่ดี และปลอดภัยสำหรับทุกคน

ขอบคุณข้อมูลจาก:
กลุ่มโรคที่เกิดจากการติดต่อผ่านทางเพศสัมพันธ์ (www.pidst.or.th/A732.mobile)
กามโรค เชื้อร้ายกลายพันธุ์ พัฒนาเป็น “ซูเปอร์กามโรค” 4 ชนิด (www.bbc.com/thai/features-47116825)
โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ (www.ddc.moph.go.th/disease_detail.php?d=30)